Phương pháp phun tồn lưu trong nhà mới nhắm vào Aedes aegypti kháng pyrethroid

admin·09/11/2024·0 comments

Giới thiệu

Thách thức trong kiểm soát véc tơ truyền bệnh sốt xuất huyết

Sốt xuất huyết, Zika và Chikungunya là những bệnh truyền nhiễm nguy hiểm do muỗi Aedes aegypti gây ra. Việc kiểm soát véc tơ truyền bệnh này, đặc biệt là ở các khu vực đô thị, đang gặp phải nhiều thách thức lớn. Sự phát triển đô thị nhanh chóng, sự xuất hiện của các ổ bọ gậy ẩn náu, sự gia tăng kháng thuốc của muỗi và sự di chuyển của con người đã làm giảm hiệu quả của các biện pháp kiểm soát véc tơ truyền thống như phun không gian ngoài trời (ULV) và diệt bọ gậy.

Tầm quan trọng của phun tồn lưu trong nhà (IRS)

Phun tồn lưu trong nhà (IRS) là một phương pháp kiểm soát véc tơ truyền bệnh đầy hứa hẹn, đặc biệt là đối với muỗi Aedes aegypti có xu hướng trú đậu trong nhà. IRS liên quan đến việc phun thuốc diệt côn trùng lên tường và trần nhà, tạo ra một lớp màng tồn lưu có khả năng tiêu diệt muỗi khi chúng tiếp xúc. Mặc dù IRS đã được chứng minh là có hiệu quả trong việc giảm tỷ lệ mắc bệnh sốt xuất huyết, việc áp dụng rộng rãi phương pháp này vẫn còn hạn chế do thời gian phun lâu và sự xâm nhập vào không gian sống của người dân.

Giới thiệu về phương pháp phun tồn lưu mục tiêu (TIRS)

Để giải quyết những hạn chế của IRS truyền thống, các nhà nghiên cứu đã phát triển phương pháp phun tồn lưu mục tiêu (TIRS). TIRS tập trung phun thuốc vào các khu vực mà muỗi thường đậu, chẳng hạn như tường dưới 1,5 mét và dưới đồ nội thất. Phương pháp này giúp giảm thời gian phun và lượng thuốc diệt côn trùng sử dụng, đồng thời vẫn duy trì hiệu quả diệt muỗi, được các công ty phun thuốc diệt muỗi ưu tiên sử dụng khi kiểm soát muỗi trong nhà.

Mục tiêu của nghiên cứu

Nghiên cứu này nhằm mục đích so sánh hiệu quả của IRS truyền thống với hai phương pháp TIRS mới (TIRS và RS-TIRS, trong đó RS-TIRS chỉ phun thuốc dưới đồ nội thất) trong việc kiểm soát muỗi Aedes aegypti kháng pyrethroid. Nghiên cứu cũng đánh giá thời gian phun và lượng thuốc diệt côn trùng sử dụng cho mỗi phương pháp.

Phương pháp nghiên cứu

Thiết kế thực nghiệm

Nghiên cứu sử dụng một hệ thống gồm 9 ngôi nhà thực nghiệm để kiểm tra hiệu quả tồn lưu của ba phương pháp phun IRS khác nhau lên muỗi Aedes aegypti sống tự do trong môi trường.

Địa điểm và mô tả nhà thực nghiệm

  • Địa điểm: Các ngôi nhà thực nghiệm được đặt tại Caucel, một khu vực ngoại ô của thành phố Mérida, Mexico. Mérida là một thành phố nhiệt đới với dân số khoảng một triệu người, có mùa mưa từ tháng 5 đến tháng 10. Sốt xuất huyết là bệnh lưu hành tại đây và sự lây truyền xảy ra quanh năm, đặc biệt là trong mùa mưa.
  • Mô tả nhà: Các ngôi nhà được xây dựng bằng bê tông, một tầng, có bố cục tương tự nhau, bao gồm một hoặc hai phòng khách, hai phòng ngủ, một phòng tắm và một nhà bếp. Diện tích trung bình của mỗi ngôi nhà là 57,8 ± 2,8 m2 và chiều cao tường là 2,5 mét.
Xem thêm  Máy phun khói diệt muỗi - Hướng dẫn toàn diện

Các phương pháp phun tồn lưu được đánh giá

Nghiên cứu so sánh hiệu quả của ba phương pháp phun IRS:

  1. IRS truyền thống (Classic IRS): Thuốc diệt côn trùng được phun lên toàn bộ tường và dưới đồ nội thất.
  2. IRS mục tiêu (TIRS): Thuốc diệt côn trùng được phun lên tường dưới 1,5 mét và dưới đồ nội thất.
  3. IRS mục tiêu nơi trú đậu (RS-TIRS): Thuốc diệt côn trùng chỉ được phun dưới đồ nội thất.

Loại thuốc diệt côn trùng được sử dụng

Nghiên cứu sử dụng bendiocarb, một loại thuốc diệt côn trùng nhóm carbamate, với liều lượng 0,375 g hoạt chất / m2. Bendiocarb được chọn vì quần thể muỗi Aedes aegypti địa phương đã kháng với pyrethroid nhưng vẫn còn nhạy cảm với carbamate.

Chuẩn bị muỗi và đánh giá hiệu quả

  • Chuẩn bị muỗi: Muỗi Aedes aegypti được sử dụng trong nghiên cứu là chủng San Lorenzo có nguồn gốc địa phương, kháng pyrethroid và nhạy cảm với carbamate. Muỗi được nuôi và duy trì tại phòng thí nghiệm của Unidad Colaborativa para Bioensayos Entomológicos, UADY, Mérida, Mexico. Muỗi được thả vào nhà thực nghiệm là muỗi cái từ 3 đến 7 ngày tuổi, chỉ được cho ăn đường và chưa hút máu.
  • Đánh giá hiệu quả: Sau khi phun thuốc, 100 con muỗi cái được thả vào mỗi nhà thực nghiệm. Sau 24 giờ, số muỗi sống và chết được thu thập và ghi nhận. Quá trình này được lặp lại 8 lần trong khoảng thời gian 6 tháng sau khi phun thuốc để đánh giá hiệu quả tồn lưu của từng phương pháp.3. Kết quả

Thời gian và lượng thuốc diệt côn trùng sử dụng cho mỗi phương pháp

  • So với phương pháp IRS truyền thống, TIRS giảm thời gian phun trung bình 5,8 phút/nhà (giảm 31,3%) và RS-TIRS giảm trung bình 15,2 phút/nhà (giảm 82%).
  • Về lượng thuốc diệt côn trùng, TIRS sử dụng ít hơn trung bình 2,02 lít/nhà (giảm 37,9%) và RS-TIRS ít hơn trung bình 4,53 lít/nhà (giảm 84,8%) so với IRS truyền thống.
  • Sự giảm cả về thời gian và lượng thuốc diệt côn trùng là tuyến tính, cho thấy sự nhất quán trong quá trình phun thuốc giữa các phương pháp.

Tỷ lệ muỗi chết theo thời gian đối với từng phương pháp

  • Gần như toàn bộ muỗi bị tiêu diệt trong vòng hai tháng sau khi phun thuốc đối với cả ba phương pháp (tỷ lệ từ 97,3% đến 100%).
  • Sau ba tháng, tỷ lệ muỗi chết ở nhà được xử lý bằng RS-TIRS giảm đáng kể (từ 97,3% xuống 48,1%), trong khi tỷ lệ này vẫn cao ở nhà được xử lý bằng IRS truyền thống và TIRS (lần lượt là 99,7% và 94,5%).
  • Sau bốn tháng, tỷ lệ muỗi chết ở nhà được xử lý bằng IRS truyền thống và TIRS giảm xuống còn 79,8% và 74,2%, nhưng vẫn cao hơn đáng kể so với RS-TIRS (19,7%).
  • Sau năm tháng, IRS truyền thống vẫn duy trì hiệu quả cao (78,4%), trong khi TIRS và RS-TIRS giảm xuống còn 25,5% và 10,8%.
  • Sau sáu tháng, hiệu quả của cả ba phương pháp đều giảm đáng kể. Tỷ lệ muỗi chết ở nhà được xử lý bằng IRS truyền thống là 39,2%, cao hơn so với RS-TIRS (10,4%), nhưng không khác biệt đáng kể so với TIRS (16,6%).4. Thảo luận
Xem thêm  Hướng dẫn sử dụng máy phun ULV để diệt muỗi

So sánh hiệu quả giữa các phương pháp phun

Nghiên cứu đã chứng minh rằng cả hai phương pháp TIRS và RS-TIRS đều có hiệu quả diệt muỗi tương đương với phương pháp IRS truyền thống trong vòng hai tháng sau khi phun. Đặc biệt, TIRS còn cho thấy hiệu quả kéo dài đến bốn tháng, không khác biệt đáng kể so với IRS truyền thống. Điều này cho thấy việc phun thuốc mục tiêu vào các vị trí muỗi thường đậu không làm giảm hiệu quả diệt muỗi, đồng thời giúp tiết kiệm thời gian và lượng thuốc diệt côn trùng sử dụng.

Ưu điểm của TIRS và RS-TIRS về thời gian và lượng thuốc

  • Cả TIRS và RS-TIRS đều giảm đáng kể thời gian phun và lượng thuốc diệt côn trùng sử dụng so với IRS truyền thống.
  • RS-TIRS là phương pháp nhanh nhất và tiết kiệm thuốc nhất, nhưng thời gian bảo vệ chỉ kéo dài khoảng hai tháng.
  • TIRS là phương pháp cân bằng giữa hiệu quả, thời gian phun và lượng thuốc sử dụng, với thời gian bảo vệ lên đến bốn tháng.

Tầm quan trọng của việc phun thuốc nhắm mục tiêu vào nơi muỗi đậu

  • Nghiên cứu cho thấy muỗi Aedes aegypti có xu hướng đậu ở những vị trí cụ thể trong nhà, đặc biệt là dưới 1,5 mét, dưới đồ nội thất và những nơi tối tăm.
  • Việc phun thuốc mục tiêu vào những vị trí này giúp tăng hiệu quả diệt muỗi và giảm thiểu lượng thuốc sử dụng không cần thiết.
  • TIRS và RS-TIRS không làm thay đổi hành vi đậu của muỗi, chứng tỏ chúng không tìm cách tránh các khu vực đã được xử lý thuốc.

Khả năng ứng dụng TIRS trong kiểm soát muỗi

  • TIRS có tiềm năng ứng dụng cao trong các chương trình kiểm soát véc tơ truyền bệnh sốt xuất huyết ở khu vực đô thị.
  • Việc giảm thời gian phun và lượng thuốc sử dụng giúp tăng tính khả thi và tiết kiệm chi phí cho việc triển khai IRS trên diện rộng.
  • Sử dụng TIRS kết hợp với các loại thuốc diệt côn trùng tồn lưu mới có thể kéo dài thời gian bảo vệ lên đến 6-8 tháng, giúp kiểm soát muỗi hiệu quả trong suốt mùa truyền bệnh.
  • TIRS có thể được áp dụng chủ động trước mùa truyền bệnh, thay vì chỉ phun khi có dịch xảy ra, giúp tăng cường hiệu quả phòng ngừa.5. Kết luận
Xem thêm  Hướng dẫn sử dụng máy phun khói nóng (thermal fogging) trong diệt muỗi

Tóm tắt kết quả nghiên cứu

Nghiên cứu đã chứng minh rằng các phương pháp phun tồn lưu trong nhà mới (TIRS và RS-TIRS) có hiệu quả tương đương với phương pháp IRS truyền thống trong việc kiểm soát muỗi Aedes aegypti kháng pyrethroid. Ưu điểm vượt trội của TIRS và RS-TIRS là giảm đáng kể thời gian phun và lượng thuốc diệt côn trùng sử dụng, mà không làm giảm hiệu quả diệt muỗi.

Đề xuất ứng dụng TIRS trong chương trình kiểm soát véc tơ

Dựa trên kết quả nghiên cứu, các nhà khoa học đề xuất nên áp dụng TIRS trong các chương trình kiểm soát véc tơ truyền bệnh sốt xuất huyết ở khu vực đô thị. TIRS không chỉ giúp tiết kiệm thời gian và chi phí mà còn có thể tăng cường hiệu quả kiểm soát muỗi nhờ việc phun thuốc mục tiêu vào nơi muỗi thường đậu. Việc kết hợp TIRS với các loại thuốc diệt côn trùng tồn lưu mới cũng có thể kéo dài thời gian bảo vệ, giúp kiểm soát muỗi hiệu quả hơn trong suốt mùa truyền bệnh.

Hạn chế của nghiên cứu và đề xuất nghiên cứu tiếp theo

Mặc dù nghiên cứu đã cung cấp những bằng chứng quan trọng về hiệu quả của TIRS, vẫn còn một số hạn chế cần được xem xét. Nghiên cứu được thực hiện trong môi trường nhà thực nghiệm, có thể khác biệt so với điều kiện thực tế ở các hộ gia đình. Do đó, cần có những nghiên cứu thực địa quy mô lớn hơn để đánh giá hiệu quả của TIRS trong điều kiện thực tế và tác động của nó đến việc giảm tỷ lệ mắc bệnh sốt xuất huyết.

Ngoài ra, nghiên cứu cũng cần xem xét đến các yếu tố khác như sự chấp nhận của cộng đồng đối với việc phun thuốc trong nhà, khả năng tiếp xúc với thuốc diệt côn trùng và sự phát triển kháng thuốc của muỗi.

admin