KIỂM SOÁT MUỖI
Muỗi không chỉ là một mối phiền toái đối với con người mà còn là tác nhân truyền bệnh nguy hiểm như sốt xuất huyết/sốt xuất huyết dengue, sốt rét và viêm não Nhật Bản. Những căn bệnh này có thể gây tử vong. Để ngăn ngừa, cần phải kiểm soát mật độ muỗi ở mức thấp mọi lúc. Cách hiệu quả nhất là loại bỏ nơi sinh sản của chúng.
Muỗi sinh sản trong nước tù đọng, chẳng hạn như:
- Vũng nước: Hình thành sau mưa, tưới tiêu,…
- Vật chứa bỏ đi: Chai lọ, lon, hộp xốp,…
- Bể chứa nước: Lu, chum, vại,… không được che đậy cẩn thận.
- Rãnh thoát nước bị tắc: Tạo điều kiện cho muỗi đẻ trứng.
- Máng xối: Lá cây, rác thải,… tắc nghẽn tạo thành nơi muỗi đẻ trứng.
- Bẫy ga (gully trap): Ít được sử dụng, nước đọng lâu ngày.
- Bồn cầu: Nước trong bồn cầu là môi trường lý tưởng cho muỗi.
Biện pháp phòng chống:
- Loại bỏ nước đọng:
- San lấp: Lấp các vũng nước đọng sau mưa.
- Thu gom: Gom bỏ rác thải, vật dụng chứa nước không sử dụng.
- Đậy kín: Đậy kín các bể chứa nước sinh hoạt.
- Thông tắc: Thường xuyên nạo vét, thông tắc rãnh thoát nước, máng xối, bẫy ga.
- Thay nước: Thay nước đều đặn cho các vật dụng chứa nước trong nhà (bình hoa, lọ cắm hoa, khay nước thải điều hòa,…).
- Sử dụng hóa chất diệt muỗi: Đối với các khu vực không thể loại bỏ nước đọng, cần sử dụng hóa chất diệt muỗi (thuốc diệt ấu trùng, thuốc phun không gian,…) theo hướng dẫn của nhà sản xuất.
Lưu ý: Khi sử dụng hóa chất, cần tuân thủ nghiêm ngặt hướng dẫn sử dụng và các biện pháp an toàn để tránh gây hại cho con người và môi trường.
Lựa chọn dịch vụ diệt muỗi
Việc lựa chọn một nhà cung cấp dịch vụ diệt muỗi chuyên nghiệp và uy tín là rất quan trọng để đảm bảo hiệu quả công việc. Dưới đây là một số tiêu chí quan trọng cần xem xét:
Khi mời thầu:
- Chứng chỉ hành nghề: Yêu cầu nhà cung cấp dịch vụ xuất trình các chứng chỉ hành nghề, chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh dịch vụ diệt côn trùng.
- Nhân lực:
- Số lượng nhân viên: Đội ngũ nhân viên có đủ lớn để đáp ứng nhu cầu của bạn?
- Trình độ chuyên môn: Nhân viên được đào tạo bài bản về kiểm soát côn trùng và sử dụng hóa chất an toàn? Có bao nhiêu năm kinh nghiệm trong lĩnh vực này?
- Trang thiết bị: Nhà cung cấp có đầy đủ trang thiết bị hiện đại, phù hợp với quy mô công trình? Bao gồm:
- Máy phun: Máy phun tồn lưu, máy phun không gian ULV, máy phun sương,…
- Dụng cụ phun: Vòi phun, béc phun,…
- Thiết bị an toàn: Quần áo bảo hộ, găng tay, khẩu trang,…
- Hóa chất: Loại hóa chất sử dụng, nguồn gốc xuất xứ, giấy phép lưu hành,…
- Phạm vi dịch vụ: Cung cấp đầy đủ các dịch vụ kiểm tra, phun thuốc diệt muỗi, phòng chống muỗi,…?
- Báo giá: Yêu cầu báo giá chi tiết cho từng hạng mục công việc.
- Hợp đồng: Ký kết hợp đồng rõ ràng, minh bạch về các điều khoản, trách nhiệm của hai bên.
Kế hoạch kiểm soát:
- Phạm vi công việc: Yêu cầu nhà cung cấp dịch vụ đưa ra kế hoạch kiểm soát muỗi chi tiết, bao gồm:
- Khu vực xử lý: Liệt kê tất cả các khu vực cần kiểm soát muỗi.
- Tần suất xử lý: Xử lý định kỳ hàng tuần, hai tuần/lần, hàng tháng,…?
- Phương pháp xử lý: Phun tồn lưu, phun không gian, đặt bẫy,…?
- Hóa chất sử dụng: Loại hóa chất, liều lượng,…
- Biện pháp an toàn: Các biện pháp đảm bảo an toàn cho con người, vật nuôi và môi trường.
- Giám sát: Phân công người giám sát việc thực hiện của nhà cung cấp dịch vụ, đảm bảo công việc được thực hiện đúng kế hoạch, hiệu quả.
- Đánh giá: Đánh giá hiệu quả công việc sau mỗi lần xử lý, từ đó có những điều chỉnh phù hợp.
Lưu ý:
- Không nên chỉ lựa chọn nhà cung cấp dịch vụ dựa trên giá cả. Nên ưu tiên các đơn vị uy tín, chuyên nghiệp, sử dụng hóa chất an toàn và hiệu quả.
- Cần giám sát chặt chẽ quá trình thực hiện dịch vụ của nhà cung cấp.
- Trường hợp nhà cung cấp dịch vụ không đáp ứng được yêu cầu, cần chấm dứt hợp đồng và tìm kiếm đơn vị khác thay thế.
PHẠM VI CÔNG VIỆC KIỂM SOÁT MUỖI TẠI CÁC KHU CHUNG CƯ
Kiểm tra
Hàng tuần:
Cần kiểm tra các khu vực sau đây để phát hiện sớm nơi muỗi sinh sản:
Khu vực ngoài trời:
- Vật dụng bỏ đi: Kiểm tra các vật dụng bỏ đi, rác thải,… tại các khu vực công cộng, dưới bụi cây,…
- Cống rãnh hở và có nắp đậy: Kiểm tra các cống rãnh hở và có nắp đậy xem có nước đọng hay không.
- Bẫy ga: Kiểm tra bẫy ga, đặc biệt là những bẫy ga ít được sử dụng.
- Vũng nước: Kiểm tra các vũng nước đọng sau mưa hoặc do tưới cây.
- Hố cây: Kiểm tra các hố cây, đặc biệt là các loại cây dễ đọng nước như cây chuối, cây cau, cây dừa,…
- Thùng rác: Kiểm tra thùng rác, đặc biệt là các thùng rác để ngoài trời.
- Hố ga: Kiểm tra các hố ga, đặc biệt là các hố ga thoát nước mưa.
- Bể chứa nước: Kiểm tra các bể chứa nước sinh hoạt, bể bơi,…
- Khay hứng nước thải điều hòa: Kiểm tra khay hứng nước thải của các máy điều hòa ngoài trời.
Khu vực trong nhà:
- Hành lang chung: Kiểm tra các phễu thu sàn, góc khuất,… tại các hành lang chung.
- Tầng hầm: Kiểm tra phễu thu sàn, khu vực để xe,… tại tầng hầm.
Khu vực khác:
- Máng hoa: Kiểm tra máng hoa, chậu cây,… xem có đọng nước hay không.
- Hồ nước, đài phun nước: Kiểm tra các hồ nước, đài phun nước,… xem có ấu trùng muỗi hay không.
- Bất kỳ vật dụng nào có khả năng chứa nước: Kiểm tra tất cả các vật dụng có khả năng chứa nước, dù là nhỏ nhất.
Hai tuần/lần:
- Kiểm tra hệ thống thoát nước mái: Kiểm tra máng xối, ống thoát nước mái,… của các tòa nhà chung cư, khu vực để rác, đường đi bộ,… và các công trình khác có hệ thống thoát nước mái.
Xử lý
Hai tuần/lần:
- Rắc chế phẩm sinh học diệt lăng quăng: Sử dụng các chế phẩm sinh học chứa vi khuẩn Bacillus thuringiensis hoặc Bacillus sphaericus để diệt lăng quăng muỗi tại các bẫy ga, hố ga, phễu thu sàn,…
- Phun hóa chất diệt muỗi: Phun hóa chất diệt muỗi (thuốc diệt ấu trùng, thuốc diệt muỗi trưởng thành,…) tại các khu vực có muỗi sinh sản hoặc có nguy cơ cao.
Phòng chống
Hàng ngày:
- Vệ sinh môi trường: Thường xuyên quét dọn, thu gom rác thải, phát quang bụi rậm,…
- Loại bỏ nơi muỗi trú ngụ: Dọn dẹp các vật dụng không sử dụng, lật úp các dụng cụ chứa nước khi không dùng đến.
Định kỳ:
- Kiểm tra, bảo dưỡng hệ thống thoát nước: Thường xuyên kiểm tra, nạo vét, thông tắc cống rãnh, bẫy ga,…
- Tuyên truyền: Tăng cường công tác tuyên truyền, vận động người dân tham gia phòng chống muỗi.
Lưu ý:
- Việc kiểm tra, xử lý và phòng chống muỗi cần được thực hiện thường xuyên, liên tục, đặc biệt là trong mùa mưa.
- Cần kết hợp nhiều biện pháp khác nhau để đạt hiệu quả cao nhất.
PHẠM VI CÔNG VIỆC KIỂM SOÁT MUỖI TẠI CÁC CÔNG TRƯỜNG XÂY DỰNG
Kiểm tra
Hàng tuần:
Kiểm tra muỗi sinh sản ở các vị trí sau:
Khu vực ngoài trời:
- Vật liệu xây dựng: Kiểm tra các vật liệu xây dựng như gạch, đá, cát, ống nước,… xem có đọng nước hay không.
- Bạt che, mái che: Kiểm tra các bạt che, mái che công trình,… xem có đọng nước hay không.
- Máy móc, thiết bị: Kiểm tra các máy móc, thiết bị xây dựng,… xem có đọng nước hay không.
- Vũng nước: Kiểm tra các vũng nước đọng sau mưa hoặc do hoạt động thi công.
- Rãnh thoát nước: Kiểm tra các rãnh thoát nước tạm thời hoặc cố định xem có bị tắc nghẽn, đọng nước hay không.
- Hố móng: Kiểm tra các hố móng công trình xem có đọng nước hay không.
Khu vực trong nhà:
- Nhà điều hành, nhà kho: Kiểm tra các vật dụng chứa nước, khay hứng nước thải điều hòa,…
- Tầng hầm: Kiểm tra các khu vực đọng nước tại tầng hầm.
- Sàn bê tông: Kiểm tra các khu vực đọng nước trên sàn bê tông, đặc biệt là các tầng đang thi công.
Khu vực khác:
- Bất kỳ vật dụng nào có khả năng chứa nước: Kiểm tra tất cả các vật dụng có khả năng chứa nước, dù là nhỏ nhất.
Xử lý
Hàng tuần:
- Phun hóa chất diệt muỗi: Phun hóa chất diệt muỗi (thuốc diệt ấu trùng, thuốc diệt muỗi trưởng thành,…) tại các khu vực có muỗi sinh sản hoặc có nguy cơ cao. Đặc biệt chú ý phun kỹ các khu vực ẩm ướt, tối tăm, khu vực để vật liệu xây dựng, khu vực tập kết rác thải,…
- Loại bỏ nơi muỗi trú ngụ: Dọn dẹp các vật dụng không sử dụng, lật úp các dụng cụ chứa nước khi không dùng đến.
- Phun dầu diệt lăng quăng: Đối với các khu vực nước đọng không thể loại bỏ, phun dầu diệt lăng quăng để ngăn chặn muỗi sinh sản.
Sau khi mưa:
- Kiểm tra và xử lý lại: Sau khi mưa, cần kiểm tra lại các khu vực đã xử lý để phun bổ sung hóa chất (nếu cần thiết). Bởi vì nước mưa có thể làm trôi đi lớp hóa chất đã phun trước đó.
Phòng chống
- Vệ sinh môi trường: Thường xuyên dọn dẹp vệ sinh công trường, thu gom rác thải, vật liệu xây dựng không sử dụng,…
- Thông thoáng cống rãnh: Đảm bảo hệ thống thoát nước thông thoáng, không bị tắc nghẽn.
- Che chắn cẩn thận: Che chắn các vật liệu xây dựng, bể chứa nước,… để tránh tạo điều kiện cho muỗi sinh sản.
- Tuyên truyền: Tuyên truyền, nâng cao ý thức của công nhân về công tác phòng chống muỗi.
Lưu ý:
- Việc kiểm soát muỗi tại các công trường xây dựng cần được thực hiện thường xuyên, liên tục, đặc biệt là trong mùa mưa.
- Cần kết hợp nhiều biện pháp phòng chống khác nhau để đạt hiệu quả tối ưu.
PHẠM VI CÔNG VIỆC KIỂM SOÁT MUỖI TẠI CÁC TRƯỜNG HỌC
Kiểm tra
Hàng tuần:
Kiểm tra các khu vực sau đây để phát hiện sớm nơi muỗi sinh sản:
Khu vực ngoài trời:
- Sân trường, vườn trường: Kiểm tra các vật dụng bỏ đi, rác thải, hố cây, vũng nước,… tại sân trường, vườn trường, đặc biệt là dưới các bụi cây, khu vực râm mát.
- Cống rãnh: Kiểm tra các cống rãnh hở và có nắp đậy xem có nước đọng hay không.
- Bẫy ga: Kiểm tra bẫy ga, đặc biệt là những bẫy ga ít được sử dụng.
- Khu vực để rác: Kiểm tra thùng rác, khu vực để rác thải xem có đọng nước hay không.
- Nhà vệ sinh: Kiểm tra bể nước, bồn cầu, máng xối, khu vực rửa tay,… xem có đọng nước hay không.
Khu vực trong nhà:
- Lớp học: Kiểm tra các chậu cây cảnh, lọ hoa, bình nước,… xem có thay nước thường xuyên hay không.
- Phòng chức năng: Kiểm tra bể rửa tay, chậu cây cảnh, khu vực để dụng cụ,… xem có đọng nước hay không.
- Hành lang: Kiểm tra phễu thu sàn, góc khuất,…
Khu vực khác:
- Ký túc xá: Áp dụng các biện pháp kiểm tra tương tự như khu vực trong nhà.
Hai tuần/lần:
- Kiểm tra hệ thống thoát nước mái: Kiểm tra máng xối, ống thoát nước mái,… của các tòa nhà trong trường học, khu vực để rác, đường đi,…
Xử lý
Hàng tuần:
- Loại bỏ nơi sinh sản của muỗi: Thu gom, xử lý rác thải, lật úp các dụng cụ chứa nước khi không sử dụng, khơi thông cống rãnh, san lấp vũng nước,…
- Phun hóa chất diệt muỗi: Phun hóa chất diệt muỗi (thuốc diệt ấu trùng, thuốc diệt muỗi trưởng thành,…) tại các khu vực có muỗi sinh sản hoặc có nguy cơ cao.
- Phun dầu diệt lăng quăng: Đối với các khu vực nước đọng không thể loại bỏ, phun dầu diệt lăng quăng để ngăn chặn muỗi sinh sản.
Hai tuần/lần:
- Rắc chế phẩm sinh học diệt lăng quăng: Rắc chế phẩm sinh học chứa vi khuẩn Bacillus thuringiensis hoặc Bacillus sphaericus để diệt lăng quăng muỗi tại các bẫy ga, hố ga, phễu thu sàn,…
Kỳ nghỉ hè:
- Xử lý nhà vệ sinh: Rắc chế phẩm diệt lăng quăng hoặc phun hóa chất diệt muỗi vào bồn cầu, bể nước, cống rãnh,… trong nhà vệ sinh.
- Kiểm tra, xử lý các khu vực khác: Kiểm tra và xử lý các khu vực khác trong trường học như phòng học, phòng chức năng, hành lang,…
Ký túc xá:
- Thực hiện các biện pháp kiểm soát muỗi thường xuyên: Tương tự như khu vực trong nhà, cần thực hiện các biện pháp kiểm soát muỗi thường xuyên tại ký túc xá, đặc biệt là khi có học sinh, sinh viên sinh hoạt.
Phòng chống
- Vệ sinh môi trường: Thường xuyên quét dọn, thu gom rác thải, phát quang bụi rậm, khơi thông cống rãnh,…
- Tuyên truyền: Tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục cho học sinh về tác hại của muỗi và cách phòng chống muỗi.
- Phối hợp với phụ huynh: Phối hợp với phụ huynh học sinh để nhắc nhở các em thực hiện các biện pháp phòng chống muỗi tại nhà.
Lưu ý:
- Việc kiểm soát muỗi tại các trường học cần được thực hiện thường xuyên, liên tục, đặc biệt là trong mùa mưa và mùa dịch bệnh.
PHẠM VI CÔNG VIỆC KIỂM SOÁT MUỖI TẠI CÁC KHU VỰC DO ỦY BAN NHÂN DÂN QUẬN/HUYỆN QUẢN LÝ
5.1. Kiểm tra
Hàng tuần:
Kiểm tra các khu vực sau đây để phát hiện sớm nơi muỗi sinh sản:
Khu vực công cộng:
- Công viên, vườn hoa: Kiểm tra các vật dụng bỏ đi, hố cây, vũng nước,…
- Cống rãnh hở và có nắp đậy: Kiểm tra xem có nước đọng hay không.
- Bẫy ga: Kiểm tra, đặc biệt là những bẫy ga ít được sử dụng.
- Khu vực để rác công cộng: Kiểm tra thùng rác, khu vực để rác thải,…
- Chợ: Kiểm tra khu vực bán thực phẩm tươi sống, khu vực chế biến thực phẩm,…
- Bãi đất trống: Kiểm tra các vật dụng bỏ đi, lốp xe cũ, hố đọng nước,…
Khu vực khác:
- Cầu vượt: Kiểm tra phễu thu sàn, khu vực trồng cây xanh,…
- Bất kỳ vật dụng nào có khả năng chứa nước: Kiểm tra tất cả các vật dụng có khả năng chứa nước, dù là nhỏ nhất.
Hai tuần/lần:
- Kiểm tra hệ thống thoát nước mái: Kiểm tra máng xối, ống thoát nước mái,… của các công trình công cộng như chợ, nhà văn hóa, trạm y tế,…
Xử lý
Hàng tuần:
- Loại bỏ nơi sinh sản của muỗi: Thu gom, xử lý rác thải, lật úp các dụng cụ chứa nước khi không sử dụng, khơi thông cống rãnh, san lấp vũng nước,…
- Phun hóa chất diệt muỗi: Phun hóa chất diệt muỗi (thuốc diệt ấu trùng, thuốc diệt muỗi trưởng thành,…) tại các khu vực có muỗi sinh sản hoặc có nguy cơ cao.
- Phun dầu diệt lăng quăng: Đối với các khu vực nước đọng không thể loại bỏ, phun dầu diệt lăng quăng để ngăn chặn muỗi sinh sản.
Hai tuần/lần:
- Rắc chế phẩm sinh học diệt lăng quăng: Rắc chế phẩm sinh học chứa vi khuẩn Bacillus thuringiensis hoặc Bacillus sphaericus để diệt lăng quăng muỗi tại các bẫy ga, hố ga, phễu thu sàn,…
Phòng chống
- Vệ sinh môi trường: Phát động các phong trào vệ sinh môi trường, thu gom rác thải, khơi thông cống rãnh,…
- Tuyên truyền: Tăng cường công tác tuyên truyền, vận động người dân tham gia phòng chống muỗi bằng nhiều hình thức phong phú.
- Phối hợp với các ban ngành: Phối hợp với các ban ngành, đoàn thể,… để triển khai công tác phòng chống muỗi một cách đồng bộ và hiệu quả.
Lưu ý:
- Việc kiểm soát muỗi tại các khu vực do Ủy ban nhân dân quận/huyện quản lý cần được thực hiện thường xuyên, liên tục, đặc biệt là trong mùa mưa và mùa dịch bệnh.
- Cần kết hợp nhiều biện pháp phòng chống khác nhau để đạt hiệu quả tối ưu.
